Szklana pułapka (Sylvia Plath "Szklany klosz")

Odkąd pamiętam "Szklany klosz" jawił mi się jako książka ciekawa, interesująca, którą trzeba koniecznie trzeba przeczytać - zapewne uczucie to brało się z informacji, które płynęły od osób, które książkę już przeczytały i były nią wręcz zachwycone. Za każdym razem biłam się w myslach w pierś, za każdym razem obiecywała sobie, że i ja przeczytam tę książkę, którą tak wiele osób uważa za kultową. I w końcu nadszedł ten dzień, kiedy "Szklany klosz" dostał się w moje ręce - w nowej, lepszej szacie graficznej, która sprawiła, że jeszcze bardziej chciałam przeczytać książkę Sylvii Plath - znanej i cenionej na cały świecie amerykańskiej poetki, autorki, której od lat poświęca się sporą uwagę i zainteresowanie - nie tylko ze względu na twórczość.

Bardzo często można spotkać się z opinią mówiącą o tym, że "Szklany klosz" to wybitne dzieło i żelazna pozycja literatury feministycznej. Sięgając po tę książkę przywołałam z pamięci fakty i informacje, które tkwiły tam i zostały powołane do życia w chwili przystępowania do lektury, a mianowicie informacje mówiące o tym, że jest to powieść autobiograficzna, która ukazała się na miesiąc przed samobójstwem cierpiącej na depresję poetki. Nie dało się uwolnić od tych wszystkich informacji i przystąpić do lektury jako nieświadomy niczego czytelnik. Nie w tym przypadku.

Już od pierwszych stron lektury nie opuszczało mnie dziwne wrażenie - uczucie rozczarowania i pewnego rodzaju zniechęcenie, które za wszelką cenę starałam się zdławić w zarodku - nie ukrywam, że historia, która opowiadana była z perspektywy głównej bohaterki - dziewiętnastoletniej wówczas studentki Esther, która wyjechała do Nowego Jorku na miesięczny staż - była dla mnie czymś mało ciekawym. Kilkadziesiąt stron dalej moje zniechęcenie zmniejszyło się, ustępując miejsca zaciekawieniu, dzięki któremu udało mi się doczytać do końca historię Esther Greenwood - dziewczyny, która nagle traci ochotę do dalszego życia i decyduje się na samobójstwo. Na szczęście jej plan nie powiódł się, dzięki czemu bohaterka poddana została leczeniu w zakładzie psychiatrycznym.

Książka "Szklany klosz" jest dosyć specyficzną lekturą, w której na główny plan wysuwają się przemyślenia glównej bohaterki dotyczące ludzi, którzy ją otaczają, a także życia, które w pewnym momencie staje się dla niej czymś mało pociągającym. Przez długi czas po lekturze nie opuszczała mnie konsternacja - zastanawiałam się, co też tak zachwyca w tej książce, czego ja nie mogłam odczuć podczas lektury i bezpośrednio po niej. Myślałam, że to może ze mną jest coś nie tak, skoro nie potrafię dostrzec niekwestionowanej unikatowości tej książki. Nie zachwyciła mnie ona w takim stopniu jak innych - nie byłam i nie jestem skłonna uznać jej za moje arcydzieło. Jestem skłonna przyznać jej wysoką ocenę, ze względu na poruszoną w niej tematykę. Sposób, w jaki została przedstawiona historia uczyniły tę powieść książką uniwersalną, dzięki czemu jej uroki odkrywać może cała rzesza ludzi. I chociaż książka Plath ukazała się po raz pierwszy w 1963 roku, dziś jest wciąż aktualny. Jest to powieść, w której czas nie jest istotny - ważniejsza jest tematyka i problem, który dotyka coraz większej liczby ludzi, którzy nie mogąc znaleźć sobie miejsca, nie mogąc znieść ciężaru życia, decydują się zrobić o jeden krok za dużo - krok, od którego nie ma odwrotu. "Szklany klosz" nie jest lekturą, obok której można przejść obojętnie - z całą pewnością porusza najczulsze rejestry naszej duszy i ciała - poucza i nie daje o sobie zapomnieć, przez długi czas.

Sylvia Plath, Szklany klosz, Wydawnictwo Literackie, Warszawa 2010